Głównym pytaniem rodziców podczas używania języków obcych w domu jest to, jaką strategię wybrać. OPOL, czyli “Jedna osoba, jeden język”, to popularna strategia stosowana w wielojęzycznych domach w celu promowania rozwoju językowego u dzieci. Jest to złoty standard dwujęzycznego doskonalenia, ale niektórym rodzinom trudno jest konsekwentnie wspierać to podejście. Rozważenie ograniczeń metody OPOL nie jest złym pomysłem. Przeanalizujmy niektóre z tych potencjalnych wad:
• Jednym z potencjalnych problemów związanych z OPOL jest to, że może on prowadzić do nierównowagi w biegłości językowej między członkami rodziny. Na przykład, jeśli jedno z rodziców mówi wyłącznie w języku mniejszości, podczas gdy drugie mówi w języku większości, dziecko może stać się bardziej biegłe w języku większości, ponieważ jest częściej narażone na kontakt z nim w szerszym środowisku.
• Spójność ma kluczowe znaczenie dla powodzenia programu OPOL. Jednak utrzymanie spójności może być trudne, zwłaszcza jeśli istnieją czynniki zewnętrzne, które wpływają na używanie języka, takie jak interakcje społeczne, szkoła lub preferencje językowe społeczności.
• W gospodarstwach domowych, w których OPOL jest ściśle egzekwowany, członkowie rodziny mogą doświadczać ograniczeń w możliwości swobodnego komunikowania się ze sobą, zwłaszcza jeśli nie posługują się biegle wyznaczonymi językami.
• Dzieci wychowujące się z OPOL mogą mieć trudności z integracją społeczną w środowiskach, w których mówi się językiem większości, takich jak szkoła lub rówieśnicy. Może to potencjalnie prowadzić do poczucia izolacji lub trudności w nawiązywaniu przyjaźni.
Jest to indywidualny wybór dzieci. Powszechne jest, że dzieci naturalnie skłaniają się ku używaniu języka, który słyszą najczęściej, gdy wracają do domu ze szkoły, co może utrudniać rodzicom konsekwentne mówienie w języku mniejszości. Niektóre dzieci mogą również wahać się przed mówieniem w języku mniejszości wśród swoich przyjaciół, aby się nie wyróżniać, co stanowi kolejne wyzwanie dla rodziców. A jeśli chodzi o pracę domową, dzieci mogą preferować pomoc w języku, którego uczą się w szkole, wywierając presję na rodziców, aby zmienili język. Wiele rodzin, które zaczęły od OPOL, ostatecznie zdecydowało się na bardziej elastyczne podejście mieszane, postrzegając je jako bardziej praktyczną opcję.
Na wybór strategii językowej mają wpływ różne czynniki praktyczne i emocjonalne. Rodzice muszą zastanowić się, w jaki sposób zapewnić zarówno jakość, jak i ilość ekspozycji językowej, w szczególności na język mniejszości, głównie poprzez interakcje społeczne. Na ten proces decyzyjny ma wpływ biegłość językowa rodziców, ich preferencje i kontekst społeczny. Konieczność używania języka jest również kluczową kwestią, ponieważ dzieci powinny mieć możliwość używania obu języków, zwłaszcza języka mniejszości.
Nie jest to jednak jedyne dostępne podejście. Oto kilka alternatyw:
1. Język mniejszości w domu (ML@H): W tym podejściu język mniejszości jest używany wyłącznie w domu, niezależnie od liczby obecnych osób. Może to obejmować oboje rodziców mówiących w języku mniejszości między sobą i ze swoimi dziećmi.
2. Strategia czasu i miejsca: Strategia ta polega na przypisaniu określonych godzin lub miejsc dla każdego języka. Na przykład, jeden język może być używany w domu, podczas gdy inny jest używany poza domem lub podczas określonych czynności.
3. Polityka mieszanych języków: Niektóre rodziny decydują się na przyjęcie mieszanej polityki językowej, w której oboje rodzice mówią w obu językach zamiennie lub mieszają języki w zdaniach. Może to prowadzić do mieszanego środowiska językowego, które niektóre rodziny uważają za bardziej naturalne.
4. Ekspozycja na język poprzez media: Inną alternatywą jest wystawienie dzieci na język docelowy za pośrednictwem mediów, takich jak książki, filmy, muzyka i programy edukacyjne. Nawet jeśli rodzice nie mówią płynnie w danym języku, może to zapewnić ekspozycję i pomóc w rozwijaniu umiejętności językowych.
5. Zaangażowanie społeczności, obozy językowe lub programy immersyjne: W społecznościach o silnej obecności danego języka, zaangażowanie w działania społeczności, takie jak wydarzenia kulturalne lub zajęcia językowe, może uzupełniać kontakt z językiem w domu.
6. Ważne osoby w pobliżu dzieci: Opiekunki językowe lub korepetytorzy oraz interakcja z rówieśnikami.
Ważne jest, aby rodziny wzięły pod uwagę swoje unikalne okoliczności, preferencje i cele przy wyborze podejścia do promowania wielojęzyczności w swoim gospodarstwie domowym. To, co działa najlepiej w przypadku jednej rodziny, może nie być tak skuteczne w przypadku innej.
Niektórzy rodzice przyjmują wybraną strategię językową od samego początku, podczas gdy inni mogą zwrócić się do niej po napotkaniu wyzwań, takich jak rozpoczęcie nauki w szkole przez ich dzieci, pojawienie się nowego rodzeństwa lub jeśli rodzic posługujący się językiem większościowym zdecyduje się na włączenie języka większościowego do języka mniejszości, szczególnie w konfiguracjach Minority Language at Home (ML@H). Skuteczność strategii językowej jest naprawdę wystawiana na próbę, gdy dzieci integrują się ze społeczeństwem. W rezultacie wiele rodzin ponownie rozważa swoje strategie, aby dostosować się do zmieniających się sytuacji. Przyznają, że ich dzieci mogą nie osiągnąć takiego samego poziomu płynności w języku dominującym, jak ich jednojęzyczni rówieśnicy, dopóki nie osiągną wieku około 5 lat, mimo że są głównie zanurzone w środowisku języka dominującego. Utrzymanie strategii po rozpoczęciu przez dzieci formalnej edukacji szkolnej wiąże się ze względami emocjonalnymi. Rodzice martwią się, czy dzieci będą w stanie wygodnie zintegrować się z otaczającym je środowiskiem, ponieważ spędzają coraz więcej czasu poza domem.
Należy również pamiętać, że dzieci mogą sprzeciwiać się temu, by rodzic posługujący się językiem mniejszości mówił w języku większości, ponieważ może on brzmieć dla nich obco lub nienaturalnie. I odwrotnie, mogą preferować, by rodzic posługujący się językiem mniejszości komunikował się w języku mniejszości, uznając go za bardziej autentyczny i szczery. Co więcej, dzieci mogą nawet preferować, aby oboje rodzice używali wyłącznie języka większościowego, jeśli brakuje im pewności siebie w języku mniejszościowym, zwłaszcza jeśli mają ograniczone możliwości korzystania z niego.
Nie bój się korzystać z opcji mieszanych języków. Jedną z istotnych zalet jest zdolność do rozwijania więzi między rodzicami i dziećmi w ich językach ojczystych lub w języku mniejszości, jeśli rodzic posługujący się językiem dominującym zdecyduje się zaangażować. Zazwyczaj język mniejszościowy staje się głównym sposobem komunikacji w rodzinie, podczas gdy język większościowy jest zarezerwowany dla interakcji między rodzicem posługującym się językiem większościowym a dziećmi, gdy są sami. Dzięki takiemu podejściu dzieci uzyskują głębsze zrozumienie autentycznej osobowości swoich rodziców, odzwierciedlając korzyści płynące z OPOL i metody jednego języka w przypadku dwojga rodziców. Co więcej, strategia ta zapewnia dzieciom dwujęzyczny wzór do naśladowania w postaci rodzica posługującego się językiem większościowym. Rodzice służą jako podstawowe modele i czynniki wpływające na kształtowanie dwujęzycznej tożsamości swoich dzieci, podkreślając znaczenie zaangażowania rodziców w rozwój języka.
Należy pamiętać, że dzieci z rodzin używających OPOL nie mówiły lepiej w głównym języku niż dzieci z rodzin mieszanych. Sugeruje to, że kluczem do wychowania dwujęzycznych dzieci może być bardziej sposób, w jaki rodzice używają języków w domu, niż ścisłe trzymanie się OPOL. Rodziny powinny rozważyć ograniczenia każdej strategii językowej i zbadać różne sposoby, które pasują do ich wyjątkowych okoliczności i celów. Skuteczny rozwój języka u dzieci zależy od różnych czynników, w tym zaangażowania rodziców, konsekwencji i ekspozycji na oba języki, co podkreśla znaczenie elastycznego podejścia dostosowanego do indywidualnej dynamiki rodziny.
